ALLERJİK HASTALIKLAR, GENETİK BİR ZEMİNDE ÇEVRESEL FAKTÖRLERİN ETKİSİYLE ORTAYA ÇIKABİLEN, TÜM DÜNYADA YAYGIN GÖRÜLEN HASTALIKLARDIR.
ALLERJİK HASTALIKLARIN BELİRTİLERİ NEDEN OLAN ETKENE (ALLERJEN) GÖRE DEĞİŞİR. İLKBAHAR VE YAZ DÖNEMİNDE BOL MİKTARDA HAVAYA KARIŞAN POLENLER, EVLERİMİZDE BİZİMLE BİRLİKTE YAŞAYAN KEDİ, KÖPEK, KUŞ, SAKSILI ÇİÇEK VE RUTUBETLİ EVLERDE SAYILARI ARTAN KÜFLER, KENDİ BAŞIMIZA VEYA DOKTORLAR TARAFINDAN ÖNERİLEN SIKÇA KULLANDIĞIMIZ İLAÇLAR (ÖZELLİKLE AĞRI KESİCİLER VE ANTİBİYOTİKLER), TEMEL BESİN MADDELERİMİZ (YUMURTA, SÜT, TAVUK ETİ, FISTIK, SOYA, ÇİLEK, KİVİ,
DENİZ ÜRÜNLERİ), KAHVALTILARIMIZI KEYİFLİ HALE GETİREN ARILAR (BAL VE YABAN ARILARI), HİJYENİMİZ VE ÖZ BAKIMIMIZ İÇİN KULLANDIĞIMIZ SABUN, ŞAMPUAN, KOZMETİK ÜRÜNLER, SAAT, KÜNYE, KOLYE GİBİ TAKILAR (ÖZELLİKLE İMİTASYON OLANLAR) BAŞLICA ALLERJEN KAYNAKLARIDIR. SAĞLIKLI BİREYLER BU ALLERJENLERE KARŞI ALLERJİK YANIT OLUŞTURMAZKEN, ALLERJİK HASTALIĞA YATKIN OLAN BİREYLER ANORMAL VE AŞIRI BİR CEVAP VERMEKTEDİR.
TÜRKİYE ULUSAL ALLERJİ VE KLİNİK İMMÜNOLOJİ DERNEĞİ’NİN VERİLERİNE GÖRE, TÜRKİYE’DE HER 4 KİŞİDEN BİRİNDE ALLERJİK HASTALIK VARDIR. BUNA, BATI TARZI YAŞAM VE ORGANİK HAYATTAN UZAKLAŞMA NEDEN OLMAKTADIR. MODERN HAYAT, AŞIRI HİJYENİK ORTAM VE DOĞAL ORTAMDA YETİŞMEYEN, KATKI MADDELERİNİN ÇOK KULLANILDIĞI GIDALAR ALLERJİK HASTALIKLARA YOL AÇMAKTADIR. AYRICA KALABALIK YAŞAM, HAVA KİRLİLİĞİ, EGZOZ DUMANINA MARUZ KALMA DA ALLERJİK HASTALIKLARIN SEBEBİDİR.
BEBEKLİK YAŞ GRUBUNDA DAHA ZİYADE BESİN MADDESİ, GIDA ALLERJİLERİ, EGZEMA ÖN PLANDAYKEN, YAŞ İLERLEDİKÇE ALLERJİK NEZLE, ALLERJİK RİNİT BERABERİNDE ASTIM GİBİ OLAYLAR EŞLİK ETMEKTEDİR. ERGEN YAŞ GRUBUNDA İSE ASTIM ÖN PLANA ÇIKMAKTADIR.
- A) Çocuklarda Alerji (Daha Çok Gıda Dışı, Çevresel Faktörlere Karşı):
- Çocuğun yattığı odada halı veya peluş oyuncak olmayacak.
- Yünlü, örülmüş yatak örtüleri veya nevresimler kullanılmayacak, bu tarz giysiler giydirilmeyecek.
- Evde, başka odada bile olsa sigara içilmeyecek. Balkonda bile sigara içilmiş olsa, sigara molekülü çocuğu kucağa alınca geçebileceğinden, sigara içen kişi gerekirse üstünü değiştirdikten sonra çocuğu kucağına almaya dikkat edecek.
- Evde toz alınırken, ev süpürülürken çocuğun olmamasına özen gösterilecek.
- Yatak örtüleri, nevresimler haftada 2 kez yüksek ısıda yıkanacak.
- Çamaşır yıkamada sadece özel granülmatik deterjanlar kullanılacak. Çamaşır yumuşatıcılar kullanılmayacak.
- Evde çamaşır suyu, tuz ruhu kullanılmayacak.
- Halılar için özel halı şampuanları kullanılacak.
- Elektrikli süpürge olarak özel alerjik filtreli (hepa filtreli, su filtreli) süpürgeler kullanılacak.
- Kaloriferin dibinde yatırılmayacak.
- Çocuğun odasında çamaşır kurutulmayacak.
- Odada soğuk veya sıcak buhar makineleri çalıştırılmayacak.
- Evde parfüm kullanılmayacak.
- Soğuk havalarda atkı, bere takılacak ve burundan nefes alınacak.
- Boyalı, katkılı, yapay, aromalı yiyecek ve içeceklerden uzak durulacak.
- Isınma sistem olarak kalorifer kullanılacak. Ayrıca elektrikli ısıtıcı veya soba kullanıp odanın havası kurutulmayacak.
- Evde kedi, köpek, kuş gibi evcil hayvanlar beslenmeyecek.
- Tozlu, topraklı yerlerde oynanmayacak. Tebeşir tozundan uzak durulacak.
- Pikniğe mümkün olduğunca az gidilecek. Pikniğe gitmek durumunda kalınırsa, eve dönünce mutlaka kıyafetleri yıkamaya atılacak ve çocuğa banyo yaptırılacak.
- Yüzme sporu, özellikle bronş rahatsızlıklarına iyi gelmektedir. Sokakta top oynamak yerine, özellikle yüzmeye veya kapalı parkeli salon sporlarına yazdırılacak.
- Çocuğun aşılarının tam olmasına dikkat edilecek. Eğer doktor tarafından gerekli olduğu söyleniyorsa, grip aşısı, vb. Özel aşılar da yaptırılacak.
- Alerjik bünyeli (burunda alerji, gözde alerji, bronşta alerji veya ciltte alerji) çocukların yakın takibi gerekli olup, doktora danışılmadan ilaç kullanılmaması gereklidir. Bazı ilaçlar bronş kaynaklı öksürükleri tetikleyip arttırabilir. Bronşları hassas olan çocuklar her ilacı kullanamazlar.
- Alerji testleri (kanda ve ciltte) belli yaşlardan sonra kesin doğru netice vermektedir. Bu yönden doktorunuza danışınız.
- Bronş hassasiyeti olan çocuklarda belli yaşlarda solunum fonksiyon testi (SFT) yaptırılmalıdır.
- Çocuğu aşırı temiz, aşırı titiz yetiştirmek, alerjik hastalıklara yakalanma riskini arttırabilir.
- Banyoya en son çocuk girmeyecek ve banyoda kısa süre kalacak.
- Yünlü giysilerden uzak durulmalı, pamuklu ve vücuda yapışmayan giysiler tercih edilmelidir. Polyester, naylon, deri gibi tahriş edici ve dar elbiselerden kaçınılmalıdır. Bunlar terlemeye neden olarak, egzemayı şiddetlendirir.
- Atopik dermatit hastalarının terledikten sonra mutlaka banyo yapması gerekir. Tek başına banyo cildi kurutan bir uygulamadır. Bu yüzden banyo sonrası mutlaka nemlendirici kullanılması gerekir.
- Sabun ya da şampuan olabildiğince az kullanılmalıdır. Ilık su ile hemen terin vücuttan atılarak nemlendirici kullanılması gerekir.
- B) Bebeklerde Alerji (Daha Çok Gıdalara Karşı):
- Annenin tükettiği bazı gıdalar, anne sütünden geçerek, çocukta alerji yapabilir. Eğer gerekiyorsa hem anneye, hem de bebeğe diyet kısıtlamaları verilmesi gerekebilir.
- Alerjinin bir çeşidi, çocuğun yaşı ilerledikçe diğerine dönüşebilir. Örneğin bebeklikte yanakları kuru, kırmızı olanlarda, ileride bronşiyal rahatsızlıklar ortaya çıkma riski olabilir.
- Alerji genetiktir ve her yaşta ortaya çıkabilir. Bebeklerde atopik dermatit 2-3 aylıkken başlayabilir.
- Bebeklikteki alerjiler genellikle gıdalara bağlıdır ve çoğu zaman 2-3 yaşına kadar geçer.
- Bebeklikteki alerjiler yüzde, yanaklarda ve vücutta kuruluklar, kızarıklıklar veya küçük kırmızı noktalar şeklinde döküntüler yapabilir. Ancak bebeklerde hışıltılı öksürük, düzelmeyen kabızlık veya ishal, sürekli olarak yeşil ve/veya sümüksü dışkılama ve hatta barsak kanaması da yapabilmektedir.
- Bazı durumlarda, doktor tarafından önerildiğinde özel ticari mamalar kullanılması gerekebilir.
- Şiddetli klinik durumlarda çocuk alerjisi kontrolü ile kanda ve ciltte alerji testlerinin yapılması gerekebilir.
Uzm.Dr.Yunus Emre Bıkmaz
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı