Vücudumuzun boyun kısmında bulunan tiroit bezi, vücuttaki bütün sistemler ve hücreler üzerinde etkiye sahiptir. Tiroid bezinde T3 ve T4 hormonları üretilir ve gerektiğinde kana salınmak üzere depolanır. Vücudumuzun tüm sistemlerinin neredeyse tamamında etkili olan  bu hormonların azlığına hipotiroidi denir.

Tiroit bezinin çalışması beynin hipofiz adı verilen hormon kontrol merkezinden salgılanan “tiroid stimule edici hormonu-TSH”  kontrolü altındadır. TSH, tiroid bezi uyarıcı hormonudur, tiroid hormonu ihtiyacı olduğunda artarak tiroid bezinden gerekli hormonun salgılanması ve kana salınmasını sağlar. Tiroit bezi normalden az çalıştığında hipofizden kana salınan TSH düzeyi artar.

Hipotiroidi, bebeklerde ve çocuklarda, zeka geriliklerine, büyüme ve gelişme geriliğe neden olabilir. Yetişkinlerde ise hipotiroidi metabolizmada genel bir yavaşlamaya sebep olur ve bu tablo uygun hormon tedavisi ile düzeltilebilir.

Hipotiroidinin çeşitleri

Tiroid hormonu azlığı sebebi tiroid bezi kaynaklı ise primer hipotiroidi, hipofiz kaynaklı ise sekonder, hipotalamus kaynaklı ise tersiyer hipotiroidi denir. Erişkinlerde görülen hipotiroidi çoğunlukla primer hipotiroidir. Normal tiroid fonksiyonları olan bireylerde yani ötiroidi de TSH düzeyi 0,5-4mİU/L’dir. Ancak TSH üst limiti gebelerde ve genç erişkinlerde 3 mİU/L olarak kabul edilir.

TSH >4 mİU/L, T3, T4 normal: subklinik hipotiroidi,

TSH >10 mİU/L, T4 ve/veya T3 düşük: aşikâr hipotiroidi denir.

Hipotiroidide; halsizlik, üşüme, ses kısıklığı ve/veya kalınlaşması, şişkinlik, el-yüz ve gözde şişlik, ciltte kuruma, saçlarda dökülme, uyku bozukluğu ve depresyon, adet düzensizliği, infertilite- kısırlık, kilo artışı yada kilo verememe, kabızlık, konsantrasyon bozukluğu, hafıza zayıflığı, kansızlık, B12 vitamini eksikliği ve az terleme görülebilir.

Hipotiroidinin en sık  sebebi otoimmun tiroiditlerdir ve bunlardan da en sık haşimato tiroiditidir. Aile bireylerinde tiroit hastalıklarının görülmesi en önemli risk faktörüdür. Cerrahi, radyoterapi ve ilaçlar gibi bir çok nedenlerle tiroid bezinin tahrip edilmesi, yada iyot eksikliği, konjenital olarak hormon üretiminin olmaması da hipotiroidiye neden olabilir.

Hipotiroidi tanısı

Tiroit bezi hormonlarının yeterliliği sT3, sT4 ve TSH düzeylerinin ölçümü ile değerlendirilir. Tiroit bezine karşı üretilen antikorlar (antitiroglobülin, antiTPO) ve tiroit ultrasonografisi de yardımcı testleridir. Tarama testi olarak TSH düzeyinin kullanılmalı, bu testin anormal olması durumunda diğer testler yapılmalıdır.

Hipotiroidi tedavisi

Tiroid hormon yetersizliğinde hormon takviyesi ilaçları kullanılmaktadır. Bu ilaçların dozu, süresi ve yeterliliğinin kontrol zamanı mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Sabah aç karnına, kahvaltıdan yada herhangi bir ilaçtan en az 45 dakika önce ve tek başına içilmelidir. Diğer ilaçlar (özellikle demir ilaçları, mide korucuyu ilaçları ve kasiyum ilaçları) tiroid ilaçlarının emilimini bozmaktadır.

Tiroit ilaçları gebelikte kullanılabilir. Hipotiroidi tanılı hastada gebelik öncesi ilaçların dozlarının ayarlaması gerekir. Hipotiroidi hastası anne adaylarının bu  sebeple hem gebelik öncesi hem de gebelik süresince doktor kontrolünde olması önemlidir.

Hipotiroidi, toplumda sık görülen, tanısı kolay ve ucuz olan, tedavisi yüzgüldürücü ve kolay olan bir hastalık olmasından ötürü herhangi bir şikayet yok ise 30 yaşından itibaren 5 yılda bir, 55 yaşından sonra iki yılda bir TSH testi ölçümü önerilmektedir.