İnmemiş Testis
Erkek çocuklarda yumurtalıklardan (testis) birinin ya da her ikisinin torbalarda olmaması halidir. Testisler anne karnında iken karın içinde gelişir ve testislerin torbaya inmesi bebek anne karnındayken diğer gelişmelere nazaran daha geç ve doğuma yakın dönemde gerçekleşir. 7 aylık doğmuş bebeklerde %33 gibi çok yüksek oranda görülür, zamanında doğan yenidoğan bebeklerde %6 gibi yüksek oranda görülür ancak zamanla inişini tamamlar. 1 yaşındaki erkek bebeklerin yaklaşık %1’inde görülür.
İnmemiş testislerin bazıları (%20) muayenede ele gelmez, bunların yerini, oluşup oluşmadığını anlamak gereklidir. Bu nedenle ele gelmeyen testisler için ultrason, MR ve hatta laparoskopi (karın içine kamerayla bakmak) yapmak gerekir. Kamerayla girmeden önce hasta anestezi almışken bu arada anestezi altında muayene etmek de testisin bulunmasına yardımcı olabilir.
Retraktil (inip çıkabilen) testisler torbaya indirilebilir ve bir süre orada kalırlar. Torbaya ve kasığa dokunulduğunda reflekslerin kuvvetli olması nedeniyle tekrar kasığa çıkarlar. Sıcak ortamda torbaya iner, soğukta tekrar kasığa çıkarlar. Retraktil testisler herhangi bir tedaviye gereksinim göstermezler. Sadece yıllık kontrol yeterlidir.
Tanı ve ayırıcı tanıda fizik muayene en iyi tanı yöntemidir. Muayene sıcak ortamda, çocuk sakinken, bacakları yanlara doğru açarak yapılmalıdır. Eller soğuk olmamalıdır. Ultrason ele gelmeyen testislerde işe yarar ancak soğuk jelin temasıyla normal testisleri de kasıkta gibi gösterebilir. Bu nedenle dikkatle ele alınmalıdır.
İnmemiş testiste, altı aylıktan itibaren tedaviye başlanmalıdır. Çünkü bu yaştan sonra genellikle testis kendiliğinden yerine inmez. Çocuk 1 yaşına geldiğinde testis torbaya inmemişse beklemeye gerek yoktur. En geç 18 ayda tedavi yapılmalıdır. Özel durumlar dışında ameliyatla testis yerine indirilmelidir. Çünkü bu yaştan sonra olumsuz doku değişiklikleri başlamaktadır.
Hormon iğneleri ergenlik çağını taklit eder ve geçici hormon uyarısıyla testisin inmesini sağlamak amacıyla uygulanır. Başarı oranları düşüktür, %20’yi geçmez. Başarılı olduğu olguların önemli bir bölümü retraktil testis olup inmemiş testisten ayırıcı tanısı tam yapılamamış olgulardır. Ancak hormon tedavisinin çift taraflı inmemiş testisli olgularda ameliyatla birlikte uygulanarak ileriki üreme yeteneğini arttırma potansiyeli mevcuttur. Kalıcı bir zararları olduğuna dair bir kanıt da yoktur.
Cerrahi tedavide kasıktan açılarak testis ve kanalları bulunur. Beraberinde bulunabilecek yapı ve anormallikler ortaya konularak düzeltilir ve torbada açılan yeni bir keseye testis yerleştirilir. İnmemiş testisle birlikte kasık fıtığı ve hidrosel (su kesesi) da bulunabilir. Ameliyatı kasıktan yapma nedeni de esasen beraberinde olan bu sorunların da aynı anda düzeltilmesi içindir.
İnmemiş testiste sperm ölçümlerinde genel olarak sayı ve kalitede azalma görülmekle birlikte tek taraflı olgularda baba olma oranları normalken, çift taraflı olgularda azalmıştır. Erken zamanda ameliyat olmanın yararlı olabileceği düşünülmektedir.
Genel nüfusta testis kanseri görülme sıklığı 100.000 de 3-10 kişidir. Yani aslında oldukça enderdir. İnmemiş testislerde kanser oranları testisi yerinde olanlara göre 4 ila 10 kat artmıştır ve ameliyatla düzeltme bu oranları azaltmaz. Bu nedenle yerine indirilse bile ergenlik sonrası kanser yönünden izlem yapılması önemlidir.
İnmemiş testis, genellikle cinsel işlev bozukluğuna neden olmaz. Ancak ender olarak her iki testisin oluşmadığı ya da çok küçük ve hasarlı olduğu olgularda sorun olabilir. Bu hastalarda bile erken tanı ile ergenlik çağında hormon takviyesi ile sağlıklı cinsel yaşam elde edilebilir.
Uzm.Dr. Yunus Emre BIKMAZ
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Kudret International Hospital