Doğal menopoz, adetin kalıcı olarak kesilmesi olarak tanımlanır ve bir kadının 12 aylık amenore yaşadıktan sonra başka bir belirgin patolojik veya fizyolojik neden olmaksızın geriye dönük olarak belirlenir. Normal kadınlarda 47-51 yaşlarında ortaya çıkar ve hipoöstrojenemi ve yüksek Folikül uyarıcı hormon (FSH) konsantrasyonları ile sonuçlanan, yumurtalık folikül tükenmesinin bir yansımasıdır.
40 yaşından önceki adet kesilmesi anormal kabul edilir ve erken yumurtalık yetmezliği (prematüre ovarian failure -POF) olarak adlandırılır.
Menopoz geçişi veya perimenopoz, üreme yıllarından sonra ancak menopozdan önce meydana gelir ve düzensiz adet döngüleri, endokrin değişiklikleri ve sıcak basması gibi semptomlarla karakterizedir.
Klinik bulgular:
Menopoz geçişi veya perimenopoz son adet döneminden ortalama dört yıl önce başlar ve bir kadının yaşam kalitesini etkileyebilecek bir dizi fizyolojik değişikliği içerir. Düzensiz adet döngüleri ve sıklıkla sıcak basması, uyku bozuklukları, duygudurum semptomları ve vajinal kuruluğun eşlik ettiği belirgin hormonal dalgalanmalarla karakterizedir. Ek olarak uzun vadede lipidlerde değişiklikler ve kemik kaybı meydana gelmeye başlar.
Klinik menopozdan önce kadınlarda yüzde 80’ e kadar sıcak basması (en yaygın menopoz semptomu) gelişir, ancak yüzde 20-30’u tedavi için tıbbi yardım ister. Hormonal dalgalanmalar ve çeşitli semptomların eşlik ettiği adet döngüsünde değişiklik ortaya çıkar; bu dönemde obez ve uterin myomları olan kadınların ağır kanama yaşama olasılığı daha yüksektir.
Belirtiler:
- Sıcak basması (vasomotor semptomlar): En sık görülen semptomdur, geceleri sıcak basması meydana geldiğinde, kadınlar bunu genellikle ‘’gece terlemesi’’ olarak tanımlarlar. Sıcak basması özellikle geceleri yaygındır. Vasomotor semptomlar son adetten 20 yıl sonrasına kadar devam edebilir. Sıcak basmasına hipotalamus seviyesindeki termoregülasyon disfonksiyonu aracılık eder ve östrojen azalması ile indüklenir.
- Uyku bozukluğu
- Depresyon
- Vajinal kuruluk
- Cinsel işlev bozukluğu, azalması; vajinal kuruluk, vajinal atrofi ve disparoniye bağlı
- Konsantrasyon güçlüğü ve hafıza kaybı
- Eklem ağrısı
Östrojen eksikliğinin uzun vadeli sonuçları;
- Kemik kaybı
- Kardiovasküler hastalık riski artar
- Demans
- Osteoartrit
- Cilt değişiklikleri; cildin ve kemiklerin kolajen içeriği östrojen eksikliği ile azalır; cildin yaşlanmasına ve kurumasına neden olabilir.
Menopoz semptomlarının hormon tedavisi:
Hormon replasman tedavisi (HRT): Hem östrojen- progestin kombine tedavisi (uterusu olan kadınlar için) hem de sadece östrojen kullanımını (uterusu olmayan kadınlar için) ifade eden geniş bir terimdir. HRT’ nin birincil amacı, sıcak basmasını azaltmaktır. Östrojene yanıt veren perimenopoz ve menopoz ile ilişkili diğer semptomlar arasında; uyku bozukluğu, ruh hali değişkenliği, depresyon ve bazı durumlarda eklem ağrıları bulunur. Sadece genitoüriner menopoz sendromu, vulvovajinal atrofi için tedavi gören kadınlar, sistemik östrojen yerine düşük doz vajinal östrojen ile tedavi edilmelidir.
Östrojen birçok yolla kullanılabilir; oral, transdermal, topikal jeller, losyonlar ve vajinal halkalar.
HRT için standart kullanım süresi; 5 yıl veya daha azdır (3-5 yıl). 60 yaşından sonra HRT’ ye başlanmaması önerilmektedir.
HRT’ nin kontrendikasyonları arasında; meme kanseri öyküsü, koroner kalb hastalığı, venöz tromboemboli (VTE) öyküsü veya inme, aktif karaciğer hastalığı, açıklanamayan vajinal kanama, endometrial kanser ve geçici iskemik atak yer alır. Erken yumurtalık yetmezliği (POF) olan kadınlar, erken Koroner Kalb Hastalığı, felç, osteoporoz, ve demans riskini azaltmak için ortalama menopoz yaşına kadar (47-51 yaş) HRT’ ye devam etmelidir.