Prof. Dr. Ali YENER
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı F.A.C.S.
Son zamanlarda haberlerde de sıklıkla gördüğümüz bu damar tıkanıklığına bağlı gelişen klinik durumlar bütün dünyada ve de ülkemizde çok önemli fonksiyon kayıplarına (inmelere) ve de ekonomik kayıplara sebep olmaktadır.
U.S.A ‘ de yapılan bir araştırmada senede 500.000 yeni inme hadiseleri meydana gelmekte, bununda senelik maliyeti 7.363.784.000 $ civarındadır.
Bu damar tıkanıklığının en önemli sebebi Atherosclerosis ( Damar sertliği) ‘dir. Bu halde tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı, sigara tüketimi, hareketsizlik ve aile hikayesi olması ile çok ilgilidir. Karotid damarlarının erken tanısı çok önemli olup, hasta için tamamen fonksiyon kaybı ( felçler, konuşma kaybı ve değişiklikleri )ile sonuçlanabilir. Tanı erken konulduğunda yapılan cerrahi tedavi ve stent uygulaması ile hasta normal fonksiyonlarına dönebilir.
Bu halden nasıl haberdar olunur ?
- Halk arasında inme diye tariflenen ( stroke) ve tıbbi TIA olarak tariflenen ‘’ geçici kansızlık atağı’’ , beyin dokusunun geçici kansızlığı ile sonuçlanarak bulgunun hasta tarafından bildirilmesi
- Bu atakların sıklık derecesi ve bırakabileceği fonksiyon kayıplarının ( sehel) tespiti.
- Bu şikayet ile gelen hastanın boyalı şah damarı filmleri ile tanısının koyulup cerrahi veya stent ile tedavisinin yapılması.
Bu TIA diye tariflenen bulgular 24 saati geçmeyip, geçici olurlar ve sehel bırakmazlar.
Fakat tedavi edilmezler ise felçler, görme kayıpları ve konuşma bozuklukları gelişebilir.
Beyin dokusundaki kansızlıklara sebep olan bu hastalık sıklıkla zıt taraflarda bulgu verir.
Bunlar motor fonksiyon bozuklukları ;
- a) Halsizlik , güç kaybı, his kaybı, sakarlık ( etkilenen beyin dokusunun karşı tarafında bir veya her iki kol ve bacağı etkileyebilir).
- b) Duyusal değişiklikler : His kaybı veya parestazi ( yüz veya kol bacaklarının zıt tarafında) . %95 sol beyin lobu dominant olup bu damarın tıkanıklığında konuşma bozukluğu ,afazi( konuşmanın kaybı) olabilir.
- c) Geçici Görme Kaybı : ( Amourosis fugax) ve görme bulanıklığı , karotid damar geçici bulgular için en güvenilir bulgudur. Yanısıra parçalı görmeler ( Homonymous Hemianopsia ) gibi bulgularda eşlik edebilir.
- d) Comorbidet olması : ( Bir taraf tıkalı , diğer taraf %70-90 tıkalı, vertebraller hasta, koroner hastalığı vs.)
Bu bulgular ile hastanın genel kontrolleri yapılıp tam olarak ‘’ karotid anjio’’ ile teşhis konulduğunda cerrahi olarak tam değerlendirilmesi yapılıp ‘’ genel anestezi eşliğinde’’ bu hasta olan damar bulunup içi açılarak süratli şekilde herhangi bir zaman vermeden ‘’ endarterektomi’’ denilen işlem ‘’ ( damar içinin tıkanan kısmının temizlenmesi ) yapılıp kapatılır.
Cerrahi yapılma halleri :
- Son 6 ayda bir veya daha fazla TIA olmaz ve şah damarının ( Karotid) % 70 veya daha fazla daralması
- İnme bulguları ve %70 veya fazla karotid darlığı
Stent yapılma halleri:
- Hastada restenoz olması ( Ameliyattan sonra tekrar daralma)
- Boyun bölgesine radyoterapi uygulaması
- Karotid lezyonun C3’ün üzerinde olması .