Kalp, her kasıldığında bir miktar kanı vücuda pompalayarak yaşamsal öneme
sahip olan doku ve organların oksijenlenmesini ve beslenmesini sağlar. Çeşitli
nedenlerden dolayı oluşan kalp yetmezliği varlığında ise kalp, vücudun ihtiyaç duyduğu
miktardaki kanı pompalayamaz. Bunun sonucunda da akciğerler başta olmak üzere
vücudun farklı bölgelerinde sıvı birikimi oluşur.
Akut olarak gelişebilen kalp yetmezliği, kronik olarak da görülebilir. Kalbin
yeterli kuvvette kasılmadığını ya da yeterli miktarda kanla dolmadığına işaret
eden kalp yetmezliği, çoğunlukla kalp damar hastalıkları, kalp krizi,
miyokardit (kalp kası iltihabı), hipertansiyon (yüksek tansiyon) ve diyabet
gibi rahatsızlıkların sonucunda gelişir. Ciddi bir sağlık problemi olan kalp
yetmezliğinin erken dönemde fark edilmesi ile kişi, uzun ve kaliteli bir yaşam
sürebilir. Ancak hastalık tedavi edilmediğinde yaşamı tehdit edecek kadar ciddi
sonuçlar doğurabilir. Kalp yetmezliği tedavi yöntemlerine geçmeden önce
sıklıkla sorulan “Kalp yetmezliği nedir?” sorusunu yanıtlamak
gerekir.
Rahatsızlık erkeklerde daha sık görülse de tedavi edilmediğinde mortalite
(ölüm) oranı kadınlarda daha yüksektir. Kalp yetmezliği, kalbin her iki
tarafını da etkileyebilir. Vücudun tüm dokularına yeterince kan ulaştıramayan
kalp, bu duruma bağlı olarak genişleyerek büyür. Ek olarak kalp, olması gereken
ritme oranla daha hızlı kasılarak vücudun ihtiyaç duyduğu kanı pompalamaya
çalışır. Netice olarak kan damarları daralır; doku ve organlar yeterince beslenemez.
Kalbin çalışma düzeninin bozulmasıyla birlikte doku ve organlarda kalıcı
hasarlar oluşabilir.
Akut ya da kronik olarak görülen kalp yetmezliği, kalbin farklı nedenlerden
dolayı zarar görmesi veya zayıflamasına bağlı olarak oluşur. Ventriküllerin
sertleşmesi olarak tanımlanan kan pompalama odacıklarının sertleşmesi, sıklıkla
kalp yetmezliğine yol açar. Kalp yetmezliğinin nedenlerine geçmeden önce
“Kalp yetmezliği semptomları nelerdir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.
Kalp Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?
Kalp yetmezliğine bağlı olarak görülen belirtiler, hastalık ilerledikçe şiddetlenir. Sıklıkla görülen kalp yetmezliği semptomları şu şekilde sıralanabilir:
Dispne (Nefes darlığı),
Öksürük,
Hâlsizlik ve yorgunluk,
İştah kaybı,
Mide bulantısı,
Geceleri idrar ihtiyacının artması,
Beyaz ya da pembe balgam varlığı,
Baş dönmesi ve sersemlik hissi,
Bacaklarda ve ayak bileklerinde ödem,
Düzensiz (Aritmi) ya da hızlı kalp atışı,
Assit (Karnın şişmesi),
Ani kilo değişimleri,
Uyku hâli,
Boyun damarlarının belirginleşmesi,
Konsantrasyon güçlüğü,
Anksiyete ve depresyon.
Kalp Yetmezliği Nedenleri Nelerdir?
Kalp
yetmezliği, kalbin yeterince kan pompalayamamasıyla oluşur. Pompalama
fonksiyonundaki yetersizlik, kalp kasındaki güçsüzlük ya da kalp kasının
sağlıklı şekilde gevşeyememesinden kaynaklanabilir. Çoğunlukla kalp kasındaki
güç kaybına, kalp kasının gevşeyememesi de eşlik eder. Özellikle hipertansiyon,
diyabet gibi hastalıkların olduğu kişilerde ve yaşlı hastalarda, kalp kasının
gevşeyememesi tek başına görülebilir.
Kalp yetmezliği, mevcut ya da geçmişte yaşanan rahatsızlıklara bağlı olarak da
görülebilir. Farklı bir deyişle kalp yetmezliği, kalbin zayıflaması ya da zarar
görmesi gibi durumlarda ortaya çıkar. Kalbin her iki atışı arasında kalbe tam
kapasite ile kan dolması gerekir. Bu durumun gerçekleşmemesi de kalp
yetmezliğine yol açabilir. Kalp yetmezliğinin oluşumunda genetik faktörler
önemli bir yere sahiptir. Ailesinde kalp yetmezliği öyküsü bulunan kişilerin bu
hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Kalp yetmezliğine yol açan
rahatsızlıkların bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:
Kalp
Krizi
Kalp yetmezliğine neden olan rahatsızlıkların başında gelen kalp krizi, kalbi
besleyen damarlardan birinin tamamen tıkanmasıyla oluşur. Kalp kasına oksijen
ve besin maddelerinin ulaşamamasına yol açan bu durumda kalp kası hücrelerinin
bir kısmı ölür. Geriye kalan sağlıklı kas dokusu, vücudun ihtiyacı olan kanı
pompalamak için daha fazla kasılmak durumunda kalır.
Koroner
Arter Hastalığı
Damar duvarlarında oluşan plaklar, damarların daralmasına yol açarak kalp
kasının ihtiyaç duyduğu oksijen ve besin maddelerini içeren kan miktarında
azalmaya neden olur. Kalp yetmezliğine yol açan ve göğüs ağrısı ile karakterize
olan bu durum, yaşam tarzı değişimi gibi basit önlemlerle engellenebilir.
Hipertansiyon
Yüksek tansiyon olarak da bilinen hipertansiyon varlığında kan dolaşımının
sağlanabilmesi için kalbin daha fazla çalışması gerekir. Kontrol altına
alınmayan hipertansiyon, kalp yetmezliği riskini artırır.
Kalp
Kapağı Hastalıkları
Kalp kapakçıklarının birinde var olan rahatsızlık, kalbin sağlıklı şekilde
çalışmasını engeller. Bu durumda kalp, kanı doğru yöne doğru pompalayabilmek
için daha fazla çalışır. Kalp kapağı hastalıkları, kalp yetmezliğine neden olan
ciddi bir rahatsızlıktır.
Kardiyomiyopati
Bir kalp kası hastalığı olan kardiyomiyopati, kalp kasının kalınlaşmasına,
sertleşmesine ya da kalbin büyümesine neden olarak kalp yetmezliğinin
oluşmasına yol açabilir.
Miyokardit
Virüs, bakteri, mantar, otoimmün hastalıklar ve farmakolojik ajanların yol
açtığı miyokardit, halk arasında kalp kası iltihabı olarak da bilinir. İltihap
oluşumuna bağlı olarak kalp kası hücrelerinin bozulması ile karakterize olan
hastalık, kalp yetmezliğine yol açabilir.
Konjenital
Kalp Hastalıkları
Doğuştan gelen kalp hastalıkları olarak da tanımlanabilen konjenital kalp
hastalıklarının pek çoğu, yapısal anomalilere yol açar. Kalbin yavaşlamasına ya
da kan akışının bozulmasına neden olan bu hastalıklar, kalp yetmezliğine yol
açabilir.
Akciğer
Hastalıkları
Pek çok akciğer hastalığına bağlı olarak kanın oksijenlenme seviyesinde düşme
meydana gelir. Akciğer hastalıklarında kişinin ayaklarında ödem ve karnında
şişlik olabilir. Kanın yeterince temizlenememesine bağlı olarak kalp yetmezliği
oluştuğunda çoğunlukla kalbin sağ tarafı etkilenir.
Böbrek Yetmezliği
Vücutta sıvı birikimine ve dolayısıyla ödeme yol açan hastalık, kalp
yetmezliğine yol açabilir.
Kalp Yetmezliği Tanısı Nasıl Koyulur?
Kalp yetmezliği belirtileri gösteren kişinin hekime başvurmasının ardından
hekim, hastanın ayrıntılı olarak tıbbi öyküsünü alır ve fizik muayenesini
yapar. Kalp fonksiyonlarının değerlendirilmesi için ekokardiyografi (EKO)
yapar. Ses dalgalarının kullanıldığı bu görüntüleme cihazı ile kalp, detaylı
olarak görüntülenir. Olası hasar ya da yapısal bozukluklar tespit edilir.
Kalp yetmezliğinin ayırıcı tanısı için bazı ek tetkikler yapılması gerekebilir.
Diğer kalp ve akciğer hastalıklarının ekarte edilmesinin ardından kalp
yetmezliği tanısı koyulur. Tanı alan kişilerin hızla tedaviye başlamaları
önerilir.
Kalp Yetmezliği Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kalp
hastalığı tedavisinde öncelik, doku hasarının durdurulması, kişinin mevcut
sağlık durumunun korunması ve günlük hayatı etkileyen belirtilerin ortadan
kaldırılmasıdır. Kalp yetmezliğine yol açan odak hastalığın ortadan
kaldırılması önemlidir. Kişinin beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzı gözden
geçirilerek, önerilerde bulunulur.
Hastalığın mevcut durumuna göre ilaçlı olarak ya da cerrahi yöntemlerle kalp
yetmezliği tedavi edilebilir. Kalp fonksiyonlarının iyileşmesine yardımcı olan
ilaçlar, aynı zamanda nefes darlığı gibi kişinin yaşamını olumsuz etkileyen
semptomların hafiflemesini sağlar. Daha ciddi vakalarda ise cerrahi müdahale
gerekir. Koroner bypass ameliyatı, kalp kapakçığı değişimi ya da onarımı gibi
cerrahi yöntemlerin yanı sıra kalp yetmezliği tedavisi için stent uygulaması,
kalp pili takılması ve kalp nakli gibi yöntemler izlenebilir.
Yaşam kalitesinin düşmesine neden olan ve yaşamı tehdit edebilen kalp yetmezliği, son derece ciddi bir sağlık problemidir. Erken tanı sayesinde hastalığın kalp üzerinde oluşturduğu hasar, en aza indirilebilir. Bu yüzden düzenli olarak kalp sağlığı kontrollerinin yapılması ve tanı alan kişilerin, ilaçlarını hekimin belirlediği doz ve düzende alması gerekir. Yaşam tarzı değişikliğinin de gerekli olduğu kalp yetmezliği hastalığına ait belirtilerin bir ya da birkaçının görülmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurularak gerekli kontrollerin yaptırılması ihmal edilmemelidir.