Çocuğunuz Çok Mu Terliyor

Ebeveynler, bebek veya çocuklarının çok terlemesinden haz etmeseler ve bunu kafalarına taksalar da, terlemek aslında çok normal ve olması gereken bir vücut olayıdır. Çocuk terlemese, belki de ateşi çıkacak; terlediği için vücudu normal ısıda kalabiliyor. Özellikle bir çocuğu ne kadar kalın giydirir, üstünü başını örter ve odasını hamam gibi ısıtırsanız, o çocuk o kadar fazla terler, huzursuz olur ve uyku problemi olur. Yazları, kışa nazaran daha fazla terlememiz de bu yüzdendir.

Peki oda ısısı normal olan 22-24 C arasında tutuluyor, bebek veya çocuk üstü 2 kat, altı tek kat olacak şekilde pamuklu kumaştan kıyafetler giydirilmiş ve üstünde sadece 1 kat polar battaniye veya mevsiz yazsa pike örtülmüş, ancak halen aşırı terliyorsa, o zaman ne yapılmalı? İşte o zaman terlesin bir şey olmaz, size çekmiştir denmemeli, aşırı terlemeye yol açabilecek çok nadir görülen gerçek sebepler bir dedektif gibi araştırılmalıdır. Tetkiklerde bir şey saptanamazsa, en azından hepimizin içi rahat etmiş olur; ancak bir sebep bulunursa, bunun tedavisi ile çocuk aşırı terleme rahatsızlığından kurtulmuş olacaktır.

1. D-Vitamini Eksikliği

            Dünya nüfusunun yaklaşık yarısı D-vitamini eksikliği içinde! Ülkemiz de dört mevsim güneş görülmesine rağmen, yüksek bir oranda D-vitamini yetersizliği mevcuttur. Giyinme alışkanlıkları, güneş koruyucu kremler, yaş, obezite, deri rengi, enlem D-vitamini eksikliğine katkıda bulunan faktörlerdir. Eksiklik sebepleri; yetersiz güneş maruziyeti ile birlikte gıdalarla yetersiz D-vitamini alımı, D-vitamininin barsaktan yetersiz emilimi, karaciğer veya böbrek hastalığı olanlarda, D-vitamininin etkin formuna dönüşememesidir. Deride yeterli D-vitamini oluşumu için, haftada en az 2 kez  yüz, kollar, bacaklar ve sırtın güneş koruyucu sürülmeden 20-30 dakika gün ışığına maruz bırakılması D-vitamini sentezi için yeterli olmaktadır. Sisli havaların sık olduğu bölgeler, fabrika dumanları ile aşırı kirlenen havanın solunduğu alanlar, kapalı giyim tarzı tercihleri yeterli D-vitamini oluşumunu engeller. D-vitamini eksikliği saptandığında çocuğunuza verilecek D-vitamini tedavisi, çocuğunuzun aşırı terlemesini dramatik olarak azaltacaktır.

2. Şeker Hastalığı ve/veya Kan Şekerinde Ani Düşüşler

            Özellikle çocuğunuz sebepsiz yere soğuk soğuk terliyorsa, mutlaka kan şekerini ölçtürünüz. Eğer “hipogilisemik atak” dedğimiz kan şekerinde ani düşüşler oluyorsa, bu yüzden böyle soğuk soğuk terliyor olabilir. Çocuğunuzun kan şekeri düşüşleri acıktığında ve aç kaldığında olabilmektedir. Yani bu rahatsızlıkta terlemenin beslenme saatiyle ve çocuğunun açlık-tokluk durumuyla yakın ilgisi vardır. Bu şekildeki çocukların dengeli, doğru miktarlarda beslenmesine özen gösterilmeli, ana ve ara öğünleri atlanmamalı, sık aralarla yemek yemeleri sağlanmalıdır. Eğer çocukta şeker hastalığı saptanırsa, mutlaka bir çocuk endokrin doktoruna başvurulmalı ve gerekiyorsa insülin tedavisi başlatılmalıdır.

 3. Guatr

            Çok terleyen çocuğunuzda, belki de bu yaşına kadar farkedilmemiş bir guatr problemi olabilir. Eğer bebek veya çocuğun enerjisini-metabolizmasını dengede tutan, kontrol eden tiroid bezi normalden fazla çalışıyorsa, yani normalden fazla hormon üretiyorsa, biz buna “hipertiroidi” deriz, bu çocuklar çok terler. Özellikle çocuğunuzda hem halsizlik, hem de çok çabuk sinirlenme varsa, güzel, hatta fazla fazla yediği halde bir türlü kilo alamıyor ve kilosu hep yerinde sayıyorsa ve de saçları normalden fazla dökülüyorsa, mutlaka kan aldırıp tiroid fonksiyon testi (TFT) dediğimiz ST3/ST4/TSH düzeylerini ölçtürmeniz gerekir. Eğer çocukta bu rahatsızlık saptanırsa, mutlaka bir çocuk endokrin doktoruna başvurulmalı ve gerekiyorsa uygun medikal tedavi başlatılmalıdır.

4. Diğer Çok Nadir Hormonal Sebepler

            Erkek cinsiyette testosteron hormonu seviyesi düşüklüğü ve kız cinsiyette erken menapoza girme, çok ama çok nadir görülen diğer hormonal sebeplerdir. Ancak bu rahatsızlıklar genel anlamda erişkin yaştaki erkek ve kadınların sorunudur.

5. Terleten İlaçlar

            Soğuk algınlığı, grip-nezle ve allerjik rinit ilaçlarının çoğu, demir ilaçları (kan yapıcı ilaçlar), antibiyotikler ve çocuğunuzun terlemesinin sebebi olabilir. Erişkinlerde antidepresanlar terleme gibi yan etkiler yapıyor olabilir. Antidepresan kullananların terlemesi de gece yaşanabilir. Ayrıca kan basıncını düzenleyen ilaçlar da terlemeye neden olabilir.

6. Aşırı Terleme Hastalığı

            Kan tetkikleri normal olup terlemeye yol açabilecek herhangi bir patoloji saptanmamışsa ve çocuğunuz soğuk havada bile çok terliyorsa, o zaman “aşırı terleme hastalığı” (hiperhidroz) denilen ve her 100 kişiden 2 kişide görülen rahatsızlık sözkonusu olabilir. Bu çocuklar özellikle heyecanlanma, korku, üzüntü, stres, sinirlenme gibi durumlarda çok terlerler.

7. Kalp Rahatsızlıkları

            Çok terleyen çocuğunuzda doğuştan veya sonradan olan bir kalp rahatsızlığı (kalp deliği, kalp kapakçık yetmezliği, kalp kası bozukluğu, vb.) sözkonusu olabilir. Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı tarafından gerek görülmesi halinde çocuk kardiyolojisi bölümünde ekokardiyogram (EKO) testi yapılarak mevcut şüphe varsa giderilmelidir. Nefes almakla ve öksürmekle ilişkisiz seyirli bir göğüs ağrısı veya çarpıntı, ritm bozukluğu aşırı terlemeye eşlik ediyorsa ve çocuğun ailesinde erken yaşta kalp krizinden ölümler varsa, kalp krizine meyil yönünden dikkatli olunmalıdır.

            Özetle, terlemek vücudun çok sağlıklı ve vücut ısısını dengelemek için olması gereken bir tepkisidir ve çok yüksek bir oranda altta yatan başka bir tıbbi anormal sebebi yoktur. Özellikle bebeklerin kafası, elleri ve ayakları çok terleyebilir. Bebeklik ve çocukluk çağında olmak da bir sebeptir. Anne ve baba çocukken çok terliyorsa, çocukları da onlara çekip çok terleyebilir. Ancak terleme çok abartılı bir şekilde oluyorsa veya klinik olarak emin olmak, hepimizin içinin rahat etmesi amacıyla terleme testleri yapılabilir. Bebek ve çocuklarda yapılabilecek bu testlerde, özellikle D-vitamini ve/veya kalsiyum eksikliği, şeker hastalığı, tiroid bezi hastalığı ve doğuştan veya sonradan kalp hastalığı olup olmadığı değerlendirilir.

Uzm. Dr. Yunus Emre BIKMAZ

Kudret International Hospital

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı